Múa trống Chhay-dăm, một loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống đặc trưng của người Khmer tại xã Ô Lâm, tỉnh An Giang, vừa được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Loại hình nghệ thuật này không chỉ mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc mà còn chứa đựng tinh thần tâm linh đặc biệt đối với cộng đồng Khmer.
Được xem là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian của người Khmer, múa trống Chhay-dăm thể hiện sự tôn vinh dành cho các vị anh hùng, chiến binh dũng cảm. Các vũ điệu trong loại hình nghệ thuật này thường kể về những trận đánh của chiến binh Khmer, những vị thần và các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước. Qua đó, không chỉ phản ánh truyền thống lịch sử phong phú mà còn thể hiện sự đoàn kết và tự hào dân tộc.
Loại hình nghệ thuật này thường được biểu diễn trong các dịp lễ hội quan trọng như Tết Chol Chnam Thmay, lễ Dolta, Ook om bok, các dịp thu hoạch mùa màng bội thu, cũng như trong các liên hoan văn hóa – nghệ thuật. Đặc biệt, trống Chhay-dăm được tạo ra với thiết kế độc đáo, là loại trống bịt da một mặt, với tang trống làm bằng thân cau già đục rỗng ruột, tạo nên âm thanh đặc trưng và sống động.
Để thực hiện các động tác trong bài múa Chhay-dăm, người múa không chỉ cần có sức khỏe và sự dẻo dai mà còn phải biết khéo léo kết hợp hài hòa giữa tiết tấu của trống với điệu bộ hình thể. Thông thường, một màn biểu diễn múa trống Chhay-dăm sẽ sử dụng từ 4-6 trống, cùng với 2 cái cuôl (chiêng) và chul (chum chọe) và krap (gõ sênh), tạo nên một bức tranh âm thanh và chuyển động đa dạng.
Ông Chau Rine, một người có nhiều kinh nghiệm trong việc biểu diễn múa trống Chhay-dăm, chia sẻ rằng muốn chơi được trống Chhay-dăm thì phải có sự đam mê và nắm được kỹ thuật đánh trống đúng nhịp. Tiết tấu trong bài biểu diễn thay đổi liên tục, khi nhanh khi chậm, nên nhịp trống cũng thay đổi theo, đòi hỏi sự tập trung và tinh tế cao độ.
Hiện nay, xã Ô Lâm đã có 4 đội trống tại các chùa trong xã, góp phần duy trì và phát triển loại hình nghệ thuật này. Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể múa trống Chhay-dăm, tỉnh An Giang đã khuyến khích đẩy mạnh công tác truyền dạy, cũng như tạo không gian trình diễn di sản múa trống Chhay-dăm tại các sự kiện trong và ngoài tỉnh.
Việc duy trì và phát triển múa trống Chhay-dăm không chỉ góp phần bảo vệ di sản văn hóa quý báu của người Khmer mà còn tạo ra sức hút du lịch và thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng thêm nguồn thu nhập cho người dân địa phương. Đồng thời, nó giúp tăng cường nhận thức của người dân về giá trị lịch sử và văn hóa của An Giang, thắt chặt tình đoàn kết giữa các cộng đồng dân tộc và quảng bá vẻ đẹp đa dạng của văn hóa Việt Nam ra quốc tế.