Dân số Việt Nam đang đối mặt với một thách thức nghiêm trọng khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2024 chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Một xu hướng mới đang hình thành một cách lặng lẽ, đó là “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con.
Xu hướng này đang đẩy Việt Nam tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng cao. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã trở nên xa tầm với của người trẻ.
Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo khảo sát, 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Điều này đặt Việt Nam trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh.
Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho tương lai của đất nước.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư từ chính phủ, cũng như sự tham gia của toàn xã hội để tạo ra một môi trường sống thuận lợi cho người trẻ.
Việc giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh, mà còn góp phần vào việc xây dựng một xã hội ổn định và phát triển bền vững. Các chính sách nhà ở cần được thiết kế để hỗ trợ người trẻ, giúp họ có thể tiếp cận với nhà ở giá cả phải chăng và có cơ hội để an cư, lạc nghiệp.
Tương lai của dân số Việt Nam đang phụ thuộc vào những hành động quyết liệt và đồng bộ từ chính phủ, doanh nghiệp và toàn xã hội. Chỉ khi giải quyết được vấn đề nhà ở, Việt Nam mới có thể mong đợi một tương lai với dân số ổn định, năng suất lao động cao và phát triển bền vững.