Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022-2024 đã thành công rực rỡ trong việc khơi dậy và quy tụ ngọn lửa sáng tạo từ mọi miền đất nước. Sự kiện này không chỉ khẳng định sức sống bền bỉ của văn chương mà còn hé lộ muôn mặt vẻ đẹp của đời sống đương đại. Với gần 2.700 tác phẩm tham dự, cuộc thi đã cho thấy sức hút mạnh mẽ của mình đối với các tác giả từ khắp các vùng miền, từ những nhà văn thành danh đến những cây viết trẻ đầy tài năng.

Chủ tịch Hội đồng Giám khảo cuộc thi, nhà văn Nguyễn Bình Phương, đã chia sẻ về chất lượng của các tác phẩm tham dự. Ông cho biết rằng các tác giả đã khắc họa nhiều khía cạnh của đời sống xã hội, từ những vấn đề phổ quát đến những biến chuyển thầm lặng, từ vấn đề cộng đồng tới ứng xử cá nhân. Đặc biệt, không ít tác phẩm đã đề cập tới sự nghiền ngẫm, chất vấn các vết thương đã thuộc về lịch sử nhưng chưa được chữa trị triệt để.

Nhiều tác giả đã chia sẻ về cảm xúc và suy nghĩ của mình khi tham gia cuộc thi. Tác giả Lê Văn Thân, người đã giành giải Tư, cho biết rằng công việc chính của anh là giáo viên Toán, và việc viết lách là một hoạt động vô cùng tùy hứng. Giải thưởng sẽ là cú hích khiến anh nhìn nhận nghiêm túc đối với việc viết. Trong khi đó, nhà văn Cao Duy Sơn đánh giá cao cách tiếp cận của tác phẩm “Bờ sông lặng sóng” của Vũ Ngọc Thư (giải Nhì), một cách tiếp cận mang đến xúc động mạnh mẽ bởi tình thương và lòng nhân ái.

Cuộc thi cũng đã mang lại nhiều góc nhìn mới về đời sống và con người. Những lát cắt khác của đời sống cũng hiện lên chân thực trong các tác phẩm dự thi, từ chuyện tranh chấp đất ao ở nông thôn miền Bắc của Đào Quốc Vịnh (giải Tư) đến vẻ đẹp thơ mộng trong sinh hoạt của đồng bào miền núi qua “Rượu hoa mất trí” của Như Bình (giải Tư). Mỗi tác phẩm đều cho thấy sự chỉn chu, trách nhiệm của người sáng tạo.

Tác giả Vương Đình Khang chia sẻ rằng anh đã được đi chu du qua nhiều miền chữ nghĩa qua các truyện ngắn của các tác giả dự thi. Độc giả ngày nay đòi hỏi cao hơn những tác phẩm có hơi thở cuộc sống cùng nghệ thuật sáng tạo trong cách viết. Điều này cho thấy rằng, để đáp ứng được nhu cầu của độc giả, các nhà văn cần không ngừng cố gắng và sáng tạo.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng việc để trống hạng mục cao nhất của cuộc thi thể hiện đòi hỏi cao nhưng hết sức chính đáng. Đó là lời nhắc ý vị trong giới văn chương rằng còn những bước hoàn thiện ở phía trước mà mỗi tác giả cần vươn tới nếu thật sự muốn chinh phục đỉnh cao của nghệ thuật truyện ngắn.

Giá trị lớn nhất mà Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022-2024 mang lại là sự khẳng định vai trò của văn chương trong việc soi chiếu cuộc sống và nuôi dưỡng tâm hồn con người. Như Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, đã nói, mỗi truyện ngắn mang vẻ đẹp riêng, tiếng nói riêng, khoảnh khắc riêng của đời sống mà nếu không có nhà văn, những điều đó sẽ bị chôn vùi, khuất lấp.

Cuộc tranh cãi về giải thưởng văn chương vẫn chưa ngừng xoay quanh tác phẩm “Trăm Ngàn” của Ngô Tú Ngân, người đã giành giải nhì trong cuộc thi truyện ngắn báo Văn Nghệ 2022-2024. Tác phẩm này đã gây ra nhiều phản ứng trái chiều từ công chúng và giới phê bình văn học.

Nhiều người cho rằng “Trăm Ngàn” có nội dung và phong cách khá giống với các tác phẩm của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, một cây bút có uy tín trong làng văn Việt Nam. Họ cho rằng tác phẩm của Ngô Tú Ngân chỉ là một phiên bản “bắt chước” nhưng không thành công, thậm chí còn bị đánh giá là “lỗi”. Việc này đã đặt ra câu hỏi về tiêu chí đánh giá và chất lượng thực sự của các tác phẩm đoạt giải trong cuộc thi.

Nhà phê bình văn học cho rằng “Trăm Ngàn” còn thiếu sự độc đáo và chỉ tập trung vào việc miêu tả cuộc đời khổ sở của một người đàn ông. Điều này đã làm dấy lên cuộc tranh luận về giá trị thực sự của giải thưởng văn chương và liệu nó có phản ánh đúng chất lượng của một tác phẩm hay không.

Trước những phản ứng này, nhà văn Nguyễn Bình Phương, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo, đã lên tiếng. Ông nhấn mạnh rằng đánh giá một tác phẩm văn chương là một quá trình rất chủ quan và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Không chỉ chất lượng của tác phẩm, việc đoạt giải còn liên quan đến việc cân bằng giữa các giá trị truyền thống và sáng tạo mới, cũng như giá trị của vẻ đẹp văn chương thuần túy và giá trị giáo dục nhân tính.

Ông Phương cũng chỉ ra rằng trong nghệ thuật, không có công thức cố định để tạo ra một tác phẩm xuất sắc. Cơ duyên và sự sáng tạo của tác giả cũng đóng vai trò quan trọng trong việc một tác phẩm được giải. Điều này cho thấy sự phức tạp và đa dạng trong quá trình đánh giá một tác phẩm văn chương.

Nhà văn Bảo Ninh, một thành viên của Hội đồng Chung khảo, đã đề xuất rằng các giám khảo nên có sự tham gia của các nhà phê bình văn học. Điều này sẽ giúp việc đánh giá các tác phẩm trở nên toàn diện và khách quan hơn, tránh những tranh cãi không đáng có về chất lượng của các tác phẩm đoạt giải.

Cuộc thi truyện ngắn báo Văn Nghệ 2022-2024 một lần nữa làm nổi bật sự nhạy cảm và khó khăn của việc trao giải thưởng văn chương. Việc tìm kiếm sự cân bằng giữa chất lượng thực sự và các yếu tố khác luôn là một thách thức không nhỏ đối với các hội đồng giám khảo và những người yêu văn học.

Trong bối cảnh này, việc tiếp tục thảo luận và chia sẻ quan điểm về giá trị của các tác phẩm văn chương là rất cần thiết. Điều quan trọng là phải duy trì sự cởi mở và tôn trọng đối với sự đa dạng của văn học, cũng như nỗ lực không ngừng để xây dựng một nền văn học phát triển và giàu chất lượng.