Ngày 2 tháng 8, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, triển lãm mỹ thuật ứng dụng “Nam Tước – Những mảnh ghép” đã chính thức khai mạc, mang đến một không gian nghệ thuật độc đáo và sáng tạo. Triển lãm này tôn vinh giá trị gốm truyền thống Việt Nam và ứng dụng trong xây dựng, điêu khắc kiến trúc nghệ thuật.

Đến dự lễ khai mạc có ông Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam; nhà sử học Dương Trung Quốc; ông Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam; ông Vương Mạnh Tuấn, Chủ tịch Hội Nghệ nhân làng gốm cổ truyền Bát Tràng; bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội…

Triển lãm “Nam Tước – Những mảnh ghép” giới thiệu các tác phẩm mỹ thuật ứng dụng của nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước, mang đậm dấu ấn cá nhân và tư duy riêng có. Triển lãm trưng bày 35 tác phẩm của nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước, đa dạng về chất liệu và theo từng năm sáng tác.

Không gian trưng bày được chia thành 3 phần chính. Phần 1 trưng bày các hình khối điêu khắc, trang trí truyền thống bằng chất liệu gốm, đất nung. Phần 2 giới thiệu các mảng chạm khắc gỗ, tiêu biểu là những điển tích như ‘Tứ đại con gà (ò ó o o)’, bộ cửa 12 cánh Trung Hiếu Môn – tác phẩm giúp nghệ nhân Trần Nam Tước đoạt giải Nhất Mỹ thuật ứng dụng toàn quốc lần thứ 4 năm 2019. Phần 3 trưng bày các bản vẽ tay thủ công, tư liệu thiết kế đã được nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước ứng dụng vào nhiều công trình trong suốt 25 năm làm nghề.

Các tác phẩm vừa mang tính ứng dụng cao nhưng vẫn giữ được giá trị nghệ thuật sâu sắc, hòa quyện giữa hơi thở đương đại và nét văn hóa cổ xưa, mang phong cách của nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước – người thợ gốm “bách nghệ” tài hoa của làng gốm Bát Tràng.

Tại triển lãm, Trần Nam Tước đóng vai trò vừa là người nghệ nhân sáng tạo nên tác phẩm, vừa là người kể chuyện, người truyền tải những giá trị văn hóa truyền thống thông qua ngôn ngữ nghệ thuật đương đại.

Sinh ra và lớn lên từ vùng quê lúa, nghệ nhân Trần Nam Tước cho biết, cả tuổi thơ ông ngụp lặn với sông hồ và sự mặn mòi của biển cả, trên lưng trâu, cùng cánh diều no gió, rồi lang thang trên khắp nẻo đường quê – sớm bén duyên với đất và lửa quê mình, qua các lò nung gạch thủ công.

Mãi đến năm 1997, ông mới biết đến gốm Bát Tràng, một dòng gốm có men và có rất nhiều phong cách chế tác để được “vùng vẫy” thoải mái sáng tạo để khám phá bản thân, trải nghiệm cuộc sống và tự do với đất.

“Sau 30 năm, tôi sinh sống và làm việc trải qua bao thứ nghề có lẽ gốm mãi là người thầy, mà tôi luôn là một kẻ học trò dốt. Vì đất và lửa không dễ gì cho tôi tùy tiện với nó. Bởi trong đất biết bao nhiêu những linh hồn kim cổ, gửi vào đây xương máu của giống nòi. Nay tôi làm và tri ân những anh hùng kiệt hiệt, nương gốm Bát Tràng là cầu nối cho những người thợ như tôi, được tạo tác và kế truyền những tinh hoa của các bậc tiền nhân thủa trước”, nghệ nhân Trần Nam Tước chia sẻ.

Triển lãm diễn ra từ ngày 2 – 12 tháng 8 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, mời quý vị tham quan và khám phá.

Dân ca ví, giặm xứ Nghệ – Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại

Dân ca ví, giặm xứ Nghệ là một phần không thể thiếu trong văn hóa của người dân nơi đây. Với những làn điệu mộc mạc, sâu lắng, dân ca ví, giặm đã trở thành hơi thở và linh hồn của mảnh đất và con người xứ Nghệ. Năm 2014, UNESCO đã vinh danh dân ca ví, giặm là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại. Tuy nhiên, trước thách thức của thời đại, nhiều nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An đã và đang nỗ lực để bảo tồn và phát huy giá trị của di sản quý giá này.

Lớp trẻ yêu ví, giặm

Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, tỉnh Nghệ An đã mở lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. 36 học sinh tham gia lớp truyền dạy hôm nay được tuyển chọn từ 130 xã, phường trên địa bàn tỉnh. Đó là những học sinh thực sự đam mê và có năng khiếu với dân ca ví, giặm. Anh em Nguyễn Công Anh (14 tuổi) và Nguyễn Công Minh (9 tuổi) đã tiếp tục theo đuổi và học tập hát dân ca một cách nghiêm túc. Em Hoàng Trà My (16 tuổi) tham gia lớp học để hiểu sâu hơn về kỹ thuật của những làn điệu, cách hát làn điệu đó đúng tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm.

Bảo tồn, gìn giữ dân ca

Việc bảo tồn ví, giặm không chỉ dừng lại ở lưu giữ mà còn phát huy trong đời sống đương đại. Tại cộng đồng, các nghệ nhân trực tiếp truyền dạy cho con cháu, thế hệ trẻ trong gia đình, làng xóm, câu lạc bộ. Nghệ nhân Nhân dân Võ Thị Hồng Vân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Ngọc Sơn, xã Xuân Lâm đã mở nhiều lớp chiêu sinh các em nhỏ khắp vùng, miền để dạy hát dân ca. Tỉnh Nghệ An thường xuyên tổ chức liên hoan, hội diễn, chương trình biểu diễn dân ca ví, giặm tại địa phương, lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa. Từ đó, các đoàn nghệ thuật, câu lạc bộ dân ca có dịp học hỏi, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm.

Thách thức trong bảo tồn

Tuy nhiên, quá trình bảo tồn ví, giặm đối mặt không ít thách thức. Đó là nguy cơ mai một do thế hệ nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít đi, thế hệ trẻ ít mặn mà, kinh phí hoạt động, địa điểm luyện tập, trang phục, nhạc cụ…; sự thiếu hụt đội ngũ kế cận không chỉ là người hát mà còn thiếu người sáng tác, người nghiên cứu, người tổ chức hoạt động liên quan đến ví, giặm.

Để giải quyết những thách thức này, nhiều nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An đã và đang nỗ lực để bảo tồn và phát huy giá trị của di sản quý giá này. Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh có nhiều giải pháp tiếp nối và phát triển ví, giặm trong bối cảnh hiện đại.

Hướng tới tương lai

Trong tương lai, dân ca ví, giặm xứ Nghệ sẽ tiếp tục được bảo tồn và phát huy giá trị. Với sự nỗ lực của các nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An, di sản quý giá này sẽ tiếp tục được truyền tải đến thế hệ trẻ, giúp họ hiểu và yêu quý văn hóa của dân tộc.

Dân ca ví, giặm là một phần quan trọng của văn hóa Việt Nam. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản này là trách nhiệm của chúng ta.

Mạt chược, một trò chơi truyền thống của Trung Quốc, đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa và di sản ở nhiều cộng đồng trên khắp thế giới. Không chỉ là một hình thức giải trí, mạt chược còn mang ý nghĩa sâu sắc về mặt văn hóa và thường được chơi trong các dịp lễ, đặc biệt là Tết Nguyên đán. Trẻ em thường học chơi mạt chược trong những dịp này cùng gia đình, trong khi người lớn tuổi có thể chơi quanh năm.

Các bộ mạt chược cổ điển thường được làm từ các vật liệu như gỗ, ngà voi hoặc tre, và được chế tác cẩn thận bằng tay. Quá trình tạo ra một bộ mạt chược thủ công đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật cao. Tại Hong Kong, mạt chược không chỉ là một trò chơi mà còn được coi là một di sản văn hóa. Một cửa tiệm nhỏ ở khu vực Kowloon, được thành lập từ năm 1962, đã trở thành một biểu tượng cho truyền thống làm mạt chược thủ công này.

Ho Sau-Mei, một nghệ nhân 68 tuổi, đã gắn bó với cửa tiệm này hơn bốn thập kỷ. Bà bắt đầu học nghề từ năm 13 tuổi và đã trở thành một trong những nghệ nhân có kỹ năng cao nhất trong lĩnh vực này. Trong những năm 1970 và 1980, các nghệ nhân từ Trung Quốc đại lục đã đến Hong Kong để trao đổi kỹ thuật, giúp cho nghề khắc mạt chược thủ công phát triển mạnh mẽ.

Hiện nay, phần lớn các quân bài mạt chược được sản xuất hàng loạt tại các nhà máy ở Trung Quốc đại lục. Tuy nhiên, nghệ nhân Mei vẫn tiếp tục duy trì truyền thống làm mạt chược thủ công. Từ năm 2014, nghề khắc tay mạt chược đã được chính quyền Hong Kong công nhận là một phần của “di sản văn hóa phi vật thể”. Tuy nhiên, tại thành phố này, chỉ còn vài người theo nghề, và Mei là nữ nghệ nhân duy nhất còn hành nghề.

Mỗi sáng, nghệ nhân Mei đều ngồi vào chỗ làm việc của mình, chuẩn bị các dụng cụ chuyên dụng và bắt đầu ngày làm việc. Mỗi bộ mạt chược gồm 144 quân, được chia thành bốn loại khác nhau như cây tre, chấm tròn, chữ Hán, gió và các quân đặc biệt như hoa, rồng, tứ quý. Bên cạnh những quân bài truyền thống, bà Mei cũng tạo ra những quân bài sáng tạo với nhiều loại hình vẽ khác nhau.

Quá trình tạo ra một bộ mạt chược thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn thận. Nghệ nhân Mei dùng những dụng cụ khắc truyền thống để khắc từng ký tự, họa tiết lên quân bài. Mỗi bộ mạt chược làm tay mất khoảng 10 đến 14 ngày để hoàn thành và có giá khoảng 245 USD (khoảng 6,5 triệu đồng).

Cửa tiệm của nghệ nhân Mei không có hệ thống đặt hàng trực tuyến. Khách hàng muốn mua phải gọi điện hoặc tới trực tiếp cửa tiệm. Hiện tại, nghệ nhân Mei chỉ làm việc đến khoảng trưa vì không còn đủ sức làm cả ngày nữa. Bà cho biết chưa muốn nghỉ hưu vì buồn và không biết làm gì.

Nghệ nhân Mei hy vọng rằng nghề làm mạt chược thủ công sẽ được tiếp tục duy trì và phát triển. Bà đã từ chối nhiều lời đề nghị học nghề từ nghệ sĩ và các tổ chức văn hóa vì muốn làm theo cách và nhịp độ riêng của mình. “Tôi không biết còn làm được bao lâu nữa nhưng chừng nào còn cầm được dụng cụ, tôi vẫn sẽ tiếp tục”, bà nói.

https://www.dienbienphu.edu.vn

https://news.google.com