Trải qua thời kỳ dịch bệnh, dường như chúng ta ai cũng khác đi. Một trong những thay đổi dễ nhận thấy nhất là quan điểm của người ta về cuộc sống cũng như tầm quan trọng của sức khỏe. Càng ngày, mọi người, đặc biệt là những người trẻ càng quan tâm hơn đến vấn đề sức khỏe, cách nâng cao thể chất…

Dẫu vậy, muốn là một chuyện, còn để thay đổi những thói quen cố hữu hay tư duy sức khỏe vẫn tồn tại bấy lâu nay không phải việc một sớm một chiều có thể làm được. Là một chuyên gia đầu ngành về sức khỏe nói chung và lĩnh vực công nghệ sức khỏe nói riêng, ông John Nosta – KOL số một về sức khỏe số trên thế giới hiện nay hiểu hơn ai hết các thắc mắc cũng như vấn đề này.

Được biết, ông John Nosta là nhà tiên phong trong lĩnh vực sức khỏe kỹ thuật số toàn cầu. Năm 2019, ông còn nằm trong danh sách 10 nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong công nghệ sức khỏe do Global Data bình chọn. Tên tuổi của ông gắn liền với những từ khóa đại diện cho sự đổi mới và tiên phong. Đặc biệt, ngày 17/12 sắp tới, ông cũng là một trong số rất nhiều nhà khoa học kiệt xuất thế giới sẽ tham gia vào phiên Diễn thuyết truyền cảm hứng với chủ đề “Điểm bùng phát của nhân loại” trong Chuỗi sự kiện của Giải thưởng VinFuture 2022.

Hãy cùng lắng nghe những chia sẻ từ “ngôi sao sức khỏe” này nhé!

Chào ông John Nosta, theo ông, mối liên kết giữa công nghệ và sức khỏe trong thời đại ngày nay là như nào? Có điều khác biệt gì so với trước đây không?

Y tế và công nghệ vốn có mối quan hệ rất vững chắc và cần thiết. Theo đó thì những bác sĩ, y tá cần xử lý thông tin, từ những dữ liệu như Fitbit cho đến các khía cạnh phức tạp của bộ gen. Khả năng con người xử lý chúng theo các phương thức sơ khai là gần như không thể vì khối lượng dữ liệu và công việc là quá lớn. Vì vậy, chúng ta cần công nghệ để hiểu và quản lý dữ liệu. Những dữ liệu đó trở thành kiến thức, trở thành trí tuệ. Phía trước chúng ta hoàn toàn là vai trò của công nghệ, giúp con người xử lý những công việc nặng liên quan đến nhận thức.

Các sản phẩm công nghệ hiện đại như smartphone, máy tính, Internet… giúp ích rất nhiều cho sự phát triển của xã hội nhưng đổi lại, chúng cũng gây ra tác động xấu lên sức khoẻ của con người, VD như khái niệm “thế hệ cúi đầu”. Theo ông, làm cách nào để chúng ta có thể cân bằng được 2 yếu tố này?

Đây là một câu hỏi rất thú vị. Theo tôi, sự đổi mới sẽ dẫn đến cả những mặt tối.

Đơn cử như việc tôi có thể dùng dao làm bếp để đâm bạn, nhưng đó không phải lỗi của con dao. Những mặt tối là do chúng ta gây ra. Tôi tin rằng lửa là công nghệ đầu tiên con người phát minh ra. Lửa cho phép chúng ta nấu ăn, giúp chúng ta thắp sáng, sưởi ấm. Nhưng lửa cũng có thể sử dụng để làm vũ khí. Như vậy là nó có cả mặt lợi và mặt hại. Ngày nay, tính hai mặt đó cũng không thay đổi. Một trong những nguyên nhân gây thiệt hại lớn nhất về tài sản chính là hỏa hoạn. Nhưng lửa rõ ràng là thứ không thể thiếu đối với cuộc sống chúng ta, từ công nghiệp đến mọi thứ.

Những công nghệ ngày nay như máy bay, xe tự lái cũng tồn tại hai mặt đối lập tương tự. Trí tuệ nhân tạo có lẽ là sáng tạo tuyệt vời, mạnh mẽ nhất nhưng cũng đáng sợ nhất. Tôi không đổ lỗi cho công nghệ. Cách chúng ta điều khiển, quản lý công nghệ mới quyết định mặt tốt xấu của chúng.

Nói theo cách khác, công nghệ có thể giúp chúng ta đảm bảo sự cân bằng này?

Như tôi đã nói, sự sáng tạo đổi mới không phải là một đường thẳng. Nó xuất hiện và được duy trì song sự phát triển của công nghệ là không đồng đều. Stephen Jay Gould – Giáo sư nổi tiếng của Harvard đã nói về sự tiến hóa trong trạng thái cân bằng đứt quãng như thế này: “Không có gì xảy ra, không có gì xảy ra, không có gì xảy ra và đột nhiên có gì đó xảy ra”.

Ví dụ như vụ nổ Bigbang khiến tiểu hành tinh đâm vào Trái Đất và tiêu diệt toàn bộ khủng long. Hoặc như dịch Covid-19 bất ngờ xuất hiện. Y tế cộng đồng trước đó không phải đối mặt với bất kỳ mối đe dọa nào quá lớn, nhưng đột nhiên Covid-19 xảy ra, và từ đó xuất hiện sự thay đổi. Tôi nghĩ rằng sự tiến hóa và phát triển của công nghệ sẽ không xảy ra từ từ. Chúng sẽ cần những sự kiện quan trọng, thậm chí là thảm họa, để làm đòn bẩy.

Ông nghĩ chúng ta cần làm gì trước sự chi phối của công nghệ?

Tôi không nghĩ chúng ta bị chi phối bởi công nghệ. Mà chính chúng ta đang cho phép bản thân bị chi phối bởi công nghệ. Nó cũng giống như thức ăn và béo phì vậy. Béo phì là một vấn đề trên toàn thế giới, nhưng khi chúng ta ăn rồi mập lên, chúng ta có đổ lỗi cho thức ăn không?

Tôi nghĩ việc đổ lỗi cho công nghệ là một điều khá thú vị. Công nghệ sẽ trở thành đối tác của loài người đấy chứ! Liên kết giữa loài người và công nghệ, cho dù trong bài tập ở trường hay trong y học, đều sẽ là nền tảng quan trọng cho con đường phát triển.

Có ý kiến cho rằng công nghệ là thủ phạm chính khiến sức khoẻ tâm thần của người hiện đại càng ngày càng yếu đi. Ông nghĩ sao về điều này?

Câu hỏi này rất thú vị bởi nó dường như đã từng được đặt ra đối với điện thoại và truyền hình. Tôi nghĩ rằng tác động của công nghệ đối với sức khỏe tinh thần có lẽ mạnh mẽ hơn những lĩnh vực khác. Điều đó cần phải được hiểu rõ nhưng tôi cho rằng chúng ta không phải sợ. Chúng ta phải hiểu rằng dù sao thì công nghệ cũng đã xuất hiện và chúng ta không thể đảo ngược lại quá trình đó.

Vậy nó phụ thuộc vào cách chúng ta nhìn nhận đúng không?

Tôi nghĩ rằng có những khía cạnh của công nghệ mà chúng ta sẽ cần phải có hướng dẫn sử dụng. Chúng ta cũng cần phải hạn chế việc sử dụng đối với trẻ em hoặc trong những lĩnh vực như y học hoặc khoa học xã hội. Chúng ta có nhiều điều để khám phá, nhưng chúng xảy ra quá nhanh. Tốc độ của sự đổi mới đang đi nhanh hơn khả năng tiếp thu của con người.

Nhiều người cho rằng còn trẻ là còn khỏe và còn trẻ thì nên lao động, làm việc hết sức để sau này không phải hối hận. Kết quả là khi họ nhận ra sức khỏe của mình đang bị tàn phá nghiêm trọng thì mọi chuyện đã muộn. Là một chuyên gia trong lĩnh vực sức khỏe, ông có lời khuyên nào dành cho các bạn trẻ hay không?

Tôi tin rằng việc tìm kiếm thông tin về sức khỏe và bản thân sẽ trở nên phổ biến và trở thành một vấn đề mới. Khi dân số già đi, việc chăm sóc sức khỏe chủ động sẽ trở nên cần thiết. Nói cách khác, việc sử dụng một ứng dụng giúp kiểm tra nhịp tim sẽ giúp chúng ta tìm được phương án xử trí thích hợp.

Điều chúng ta chứng kiến sẽ là sự thay đổi từ chủ động sang thụ động. Những thông tin thụ động như nhịp tim, chất lượng giấc ngủ hay mức độ căng thẳng sẽ được thu thập từ mọi thứ xung quanh. Những yếu tố thụ động đó sẽ giúp sức khỏe trở thành một phần cuộc sống. Chúng ta sẽ bắt đầu thiết lập những hệ thống kiểm tra sức khỏe giống như hệ thống kiểm tra đèn ô tô. Về cơ bản, chúng ta ít có khả năng chống lại việc áp dụng công nghệ, bởi việc tích hợp sẽ giúp cuộc sống dễ dàng hơn.

Quay trở lại với những danh xưng “người tiên phong” của ông, với ông, sự đổi mới đóng vai trò thế nào trong y học nói riêng và sự phát triển của xã hội nói chung?

Đổi mới trong y học là một trong những khía cạnh chứng minh sự biến đổi lớn nhất, đặc biệt là trong công nghệ. Trí tuệ nhân tạo chẩn đoán hình ảnh sẽ trở thành cơ bản trong việc chúng ta hành nghề y. Nó thay đổi hoàn toàn hầu hết khía cạnh về sức khỏe và bệnh tật.

Nghe nói ông sẽ đến Việt Nam và tham dự một sự kiện thuộc khuôn khổ Giải thưởng VinFuture. Ông nghĩ thế nào về chủ đề của VinFuture năm nay – “Hồi sinh và Tái thiết” cũng như sứ mệnh của VinFuture?

Khi nói về sự biến đổi sau đại dịch, tôi nghĩ đến một mùa xuân. Sau đại dịch đã có những phản ứng trái chiều đối với sự thay đổi công nghệ. Chẩn đoán y tế từ xa trở nên phổ biến hơn ở một số khu vực và mọi người tận hưởng những lợi ích của nó mang lại. Nhưng bây giờ, mọi người đang muốn gặp bác sĩ trong đời thực. Tôi nghĩ chúng ta sẽ chứng kiến một mức độ mới của việc công nghệ tham gia vào đời sống, nhưng nó vẫn gặp phải nhiều bước tiến và lùi. Chúng ta phải hiểu rằng sự biến đổi đôi khi là hai bước tiến, một bước lùi. Nó vẫn là tiến bộ, nhưng tiến bộ sẽ bao gồm cả việc nhìn lại quá khứ.

Với vai trò chủ tịch và lãnh đạo của phong trào sức khỏe số, ông có muốn gửi thông điệp gì tới Việt Nam hay không?

Thông điệp đầu tiên chính là chúng ta đang sống giữa một thời điểm tuyệt vời của lịch sử loài người. Chúng ta rất may mắn khi là một phần của thời khắc lịch sử. Thứ hai, Việt Nam mang đến nhiều cơ hội đối với sự phát triển cá nhân, văn hóa và xã hội. Thứ ba, Việt Nam là một phần của thực tại công nghệ khi chúng ta không còn bị ngăn cách hàng nghìn dặm. Thay vào đó, chúng ta chỉ bị ngăn cách bởi một nút bấm. Chỉ một cái nhấp chuột sẽ giúp chúng ta tương tác với nhau. Điều tôi vui mừng nhất là có thể xây dựng những mối quan hệ trường tồn. Sự trường tồn đó được hỗ trợ bởi cuộc cách mạng công nghệ.

Cảm ơn ông vì cuộc trò chuyện này!

Ảnh: Tổng hợp

Nhắc đến vaccine Covid-19, người ta không thể không nhớ ngay đến TS. Kariko Katalin – người phụ nữ đã vượt qua cả rào cản của bệnh tật và đau khổ, cương quyết đương đầu trên hành trình tìm ra công nghệ mRNA. Công nghệ này không chỉ tạo ra loại những vaccine Covid-19 tiên tiến nhất thế giới mà còn mở ra cơ hội điều trị ung thư, bệnh tim và các bệnh truyền nhiễm khác.

Nhờ công trình mang tầm cỡ thế kỷ này mà đến ngày 20/1/2022, TS. Kariko Katalin cùng 2 cộng sự là GS. Drew Weissman và GS. Pieter Cullis đã xuất sắc giành được Giải thưởng Chính trị giá tới 3 triệu USD của VinFuture mùa đầu tiên. Đặc biệt, bà còn được yêu mến gọi bằng biệt danh “người phụ nữ được cả thế giới biết ơn”.

Hòa chung không khí của Giải thưởng VinFuture mùa II, TS. Kariko Katalin mới đây có những chia sẻ đầy chân thật và xúc động sau gần 1 năm được vinh danh. Hãy cùng lắng nghe tâm sự của bà nhé!

Những bước tiến và cơ hội mới sau VinFuture

Gần 1 năm sau chuyến đi tới Hà Nội để nhận Giải thưởng Chính VinFuture (VinFuture Grand Prize), cuộc sống và công việc của bà chắc hẳn đã có nhiều thay đổi?

Thực sự năm qua là 1 năm rất bận rộn khi công trình của chúng tôi được cộng đồng khoa học và thế giới biết đến nhiều hơn. Và tôi đang phải học cách để thích ứng với sự nổi tiếng bất ngờ này (cười).

Sau VinFuture, chúng tôi tiếp tục nhận nhiều giải thưởng lớn khác như Giải thưởng Japan Prize tại Nhật Bản, Giải thưởng Tang ở Đài Loan, Giải thưởng Lasker, Giải thưởng Gairdner của Canada… Sắp tới đây là một giải thưởng khác ở Thụy Sĩ.

Tôi di chuyển liên tục giữa châu Á, châu Âu và Mỹ, có cơ hội gặp gỡ nhiều người rất thú vị. Tôi đã gặp những nhà sinh học, nhà toán học và các nhà khoa học trong nhiều lĩnh vực khác nữa, điều mà trước đây tôi không thường làm.

Công việc quá lớn khiến tôi thậm chí chẳng có thời gian để ngủ! Đầu tháng 10 vừa rồi, tôi đã phải tạm dừng công việc Phó Chủ tịch cấp cao ở BioNTech (Đức) dù vẫn giữ vai trò cố vấn.

Còn nghiên cứu về công nghệ mRNA mà bà đã theo đuổi rất nhiều năm thì sao, sau vaccine Covid-19, công nghệ này đã có thêm tiến triển gì sau khi nhận được Giải thưởng Chính VinFuture?

Vaccine mRNA là một minh chứng về sự kỳ diệu của khoa học, công nghệ trong việc giải quyết các vấn đề cấp bách toàn cầu, như là đại dịch Covid-19, nhằm mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho mọi người. Nghiên cứu giúp tôi nhận được giải thưởng cao nhất của VinFuture và cũng nhờ đó mà chúng tôi đã đạt được nhiều bước tiến mới.

Công nghệ mRNA rất tiềm năng và hiện lĩnh vực này đang phát triển hết sức mạnh mẽ. Đơn cử, Moderna hiện đang trong giai đoạn 3 thử nghiệm lâm sàng vắc-xin chống lại virus hợp bào hô hấp RSV và virus Cytomegalo CMV. Nhiều loại vắc-xin chống HIV khác nhau cũng đang được phát triển bằng công nghệ này. Trong khi đó, BioNTech đang đầu tư cho các kháng thể đặc hiệu chống lại tế bào ung thư.

Nghĩa là chúng ta có thể sắp có vaccine phòng ngừa ung thư?

Không phải tất cả sản phẩm cuối cùng chúng ta mong muốn đều là vaccine, mà đó có thể là một số kháng thể trung hòa hay những kháng thể thông thường như protein nhằm ức chế ung thư vú do đột biến gen BRCA1.

Tuy nhiên, liệu pháp kháng thể thường rất đắt đỏ và ít người có khả năng chi trả. Trong khi đó, kháng thể chống ung thư được tạo ra bởi công nghệ mRNA lại có giá thành rẻ hơn. Vì thế, liệu pháp mRNA chống ung thư có thể xem là một giải pháp cân bằng về tài chính.

Giải thưởng VinFuture giúp nâng cao vị thế Việt Nam

Là chủ nhân của Giải thưởng Chính VinFuture mùa đầu tiên, TS. nghĩ sao về chủ đề mà VinFuture đưa ra năm nay – “Hồi sinh và Tái thiết”?

Đó là một chủ đề rất ý nghĩa và thiết thực. Chúng ta đã thấy thế giới bị Covid-19 tàn phá ra sao. Tất cả các quốc gia, lĩnh vực đều chịu thiệt hại nặng nề. Không chỉ kinh tế – xã hội mà tâm lý con người cũng cần được chữa lành sau những tổn thương vì bị cách ly trong thời gian dài.

Mọi người đều đang nỗ lực để làm điều đó. Nên hơn lúc nào hết, thế giới đang rất cần những giải pháp đột phá để đẩy nhanh quá trình phục hồi sau đại dịch. VinFuture đã rất đúng đắn khi tìm kiếm những phát minh khoa học như thế.

Phải chăng là TS. đã có dự đoán về lĩnh vực và phát minh sẽ chiến thắng Giải thưởng VinFuture năm nay?

Vụ đại hỏa hoạn suốt 7 ngày đêm thiêu rụi thành Rome gần 2.000 năm trước khiến con người nhận ra nhu cầu về công tác cứu hỏa. Tương tự, chúng ta không nên chờ một điều gì đó xảy đến, ví dụ như Covid-19, rồi mới nghĩ tới giải pháp. Chúng ta cần những người có chuyên môn và sẵn sàng đi khắp thế giới, những người có khả năng quan sát và phát hiện ra các vấn đề của nhân loại, đặc biệt là các mầm bệnh, để tìm ra cách phòng chống, chữa trị. Vì thế, tôi cho rằng những nghiên cứu để phòng chống các dịch bệnh tiếp theo ở quy mô toàn cầu vẫn có thể có cơ hội giành giải VinFuture.

Từ trải nghiệm cá nhân, bà đánh giá thế nào về đóng góp của VinFuture cho nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng?

VinFuture ra đời từ lòng hảo tâm với giá trị và sự đầu tư không hề nhỏ. Điều đặc biệt, giải thưởng hào phóng và ý nghĩa này lại không xuất phát từ một quốc gia siêu cường. Trước đây, tôi chưa từng nghĩ có thể có một giải thưởng lớn như thế từ Việt Nam. Điều này thể hiện tầm nhìn của những nhà sáng lập về khả năng thay đổi thế giới của các phát minh khoa học, công nghệ.

Dù mới bước sang mùa thứ 2 nhưng VinFuture đã giúp nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam trên bản đồ khoa học quốc tế thông qua nỗ lực tìm kiếm và vinh danh các phát minh đến từ những nhà khoa học hàng đầu thế giới, những “người hùng” tiên phong trong giới khoa học công nghệ đã và đang giải quyết các vấn đề chung của nhân loại một cách thiết thực. Rất nhiều nhà khoa học tài giỏi và uy tín cũng đã tìm đến VinFuture để hiểu hơn về một nền khoa học Việt Nam đang nở rộ và về một quốc gia đang mạnh mẽ vươn ra quốc tế. Đó là một sự khởi đầu tuyệt vời cho một giải thưởng toàn cầu mới mẻ.

Xin cảm ơn bà!

Nhắc đến một trong những giải thưởng khoa học, công nghệ quy mô lớn nhất toàn cầu, nhiều người hẳn sẽ nhớ ngay đến Giải thưởng VinFuture – Giải thưởng được trao bởi Quỹ VinFuture do ông Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Tập đoàn Vingroup và phu nhân, bà Phạm Thu Hương sáng lập. Sau mùa giải đầu tiên (2021) gây tiếng vang toàn thế giới với Giải thưởng Chính 3 triệu USD được trao cho TS. Katalin Karikó, GS. Drew Weissman (Mỹ) và GS. Pieter Cullis (Canada) – chủ nhân của công trình “Vaccine mRNA: Công nghệ đột phá để cứu sống con người”, Giải thưởng VinFuture mùa 2 đã chính thức quay trở lại.

Được biết, chủ đề của Giải thưởng VinFuture 2022 là “Hồi sinh và Tái thiết” (Reviving and Reshaping). Với chủ đề này, Giải thưởng hy vọng tìm kiếm và vinh danh các công trình khoa học – công nghệ kiệt xuất có tác động tích cực trong và sau đại dịch giúp phát triển bền vững đời sống của hàng triệu người trên khắp hành tinh. Trong đó, cơ cấu giải thưởng vẫn bao gồm 1 Giải thưởng Chính trị giá 3 triệu USD cùng 3 Giải đặc biệt, mỗi giải trị giá 500 nghìn USD. Lễ trao giải sẽ diễn ra vào tối ngày 20/12/2022 tại Nhà hát lớn Hà Nội.

Nối tiếp thành công và tầm vóc từ mùa I, Giải thưởng VinFuture mùa II tiếp tục chứng kiến sự vượt trội về cả quy mô, chất lượng lẫn số lượng. Theo đó, đã có gần 1.000 dự án nghiên cứu khoa học – công nghệ đến từ 71 quốc gia trên 6 châu lục được đề cử (so với con số 599 đề cử nhận được năm 2021). Trong đó, 584 dự án được đề cử bởi top 2% các nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất thế giới.

Đây đều là những phát minh, sáng chế kiệt xuất trong các lĩnh vực như sức khỏe, lương thực, môi trường và năng lượng bền vững cùng với nhiều công nghệ ứng dụng khác trong mọi mặt của đời sống. Các dự án này đã được trải qua quy trình đánh giá nhiều vòng nghiêm ngặt bởi 12 thành viên Hội đồng Sơ khảo và 12 thành viên Hội đồng Giải thưởng, bao gồm các nhà khoa học có tầm ảnh hưởng lớn trong giới học thuật, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo trên toàn cầu.

Chia sẻ về Giải thưởng VinFuture 2022, Giáo sư Sir Richard Henry Friend – Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture, đồng thời là Chủ nhân giải thưởng Công nghệ Thiên niên kỷ – Millennium Technology Prize năm 2010 cho biết: “Giải thưởng VinFuture 2022 tôn vinh những đổi mới kiệt xuất – những đột phá về khoa học công nghệ đã và đang tái thiết lại cuộc sống trên toàn thế giới sau đại dịch, giúp chúng ta thấy rõ vai trò hàn gắn của Khoa học và Công nghệ trong đời sống thực tế”.

Đáng chú ý, sự kiện Lễ trao giải năm nay còn nằm trong khuôn khổ tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2022, do đó sẽ có hàng loạt những hoạt động học thuật đầy lý thú diễn ra. Khởi động tuần lễ từ ngày 6-11/12/2022, Quỹ VinFuture phối hợp cùng Hệ thống trung tâm thương mại Vincom và Hệ thống Rạp CGV Cinemas đem đến cho công chúng Tuần lễ phim Khoa học Công nghệ quốc tế VinFuture. Những bộ phim khoa học xuất sắc của Hollywood, đã từng giành được các giải thưởng điện ảnh quốc tế uy tín, sẽ được trình chiếu tại nhiều cụm rạp CGV với mục đích truyền cảm hứng và lan tỏa tình yêu khoa học đến nhiều thế hệ người yêu phim.

Tiếp đó, đến ngày 17/12, cộng đồng nghiên cứu khoa học, lãnh đạo doanh nghiệp, các nhà sáng tạo đổi mới và công chúng sẽ được giao lưu cùng Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo VinFuture. Chiều cùng ngày, sự kiện diễn thuyết truyền cảm hứng “Đổi mới HIỆN TẠI, Kiến tạo TƯƠNG LAI”. Ngày 19/12, Tọa đàm “Khoa học vì Cuộc sống” thu hút sự chú ý. Và đáng mong chờ nhất là chương trình Chào tương lai: Giao lưu cùng Chủ nhân Giải thưởng VinFuture diễn ra ngày 21/12 – ngay sau đêm trao giải chính thức 20/12.

Hãy cùng theo dõi và mong chờ xem những ai sẽ trở thành chủ nhân của loạt giải thưởng danh giá của Giải thưởng VinFuture 2022 nhé!

Tại Việt Nam, mỗi năm ước tính có gần 183.000 ca mắc mới và khoảng 123.000 người tử vong do ung thư, hiện có 354.000 “sống chung” với căn bệnh này. Tính trung bình, cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới và 106 người tử vong do ung thư. Đáng chú ý, các ca mắc ung thư càng ngày càng trẻ hóa.

Những con số đáng báo động này khiến người ta giật mình song đồng thời cũng làm mọi người “thức tỉnh”, giúp họ dần trở nên quan tâm nhiều hơn đến vấn đề sức khỏe nói chung và các thông tin về ung thư nói riêng. Ai nấy đều mong muốn có cơ hội được lắng nghe những chia sẻ, lời khuyên từ các chuyên gia đầu ngành về ung thư tại Việt Nam cũng như trên thế giới.

Mới đây, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện ngắn với Giáo sư (GS.) Bruce Levine – một trong những giáo sư hàng đầu thế giới về công nghệ điều trị ung thư. GS. Levine là Giáo sư Barbara và Edward Netter về Liệu pháp gen ung thư, là Giám đốc sáng lập của Cơ sở sản xuất vaccine và tế bào lâm sàng (CVPF) thuộc Khoa Bệnh học và Trung tâm Ung thư Abramson, trường Y khoa Perelman, Đại học Pennsylvania. GS. Levine cũng là một trong những diễn giả tham gia vào phiên thảo luận “Liệu pháp cá thể hóa trong điều trị ung thư” thuộc Tọa đàm Khoa học vì cuộc sống trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2022 đang diễn ra tại Hà Nội.

Chào GS. Bruce Levine, theo GS. việc điều trị ung thư ở Việt Nam và Mỹ khác nhau như thế nào?

Hiện tại có 6 liệu pháp miễn dịch được phê duyệt để điều trị các loại ung thư máu. Ở Mỹ, Nhật, châu Âu có khoảng hơn 20.000 bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch. Ngoài ra còn liệu pháp gen được ứng dụng để chữa các bệnh khác như thiếu máu hồng cầu liềm, tan máu bẩm sinh (thalassemia). Chúng ta đang ở kỷ nguyên có thể sửa chữa được lỗi gen hoặc hướng dẫn tế bào miễn dịch giết tế bào ung thư.

Hiện tại, chúng tôi đang thực hiện nhiều nghiên cứu để ứng dụng trong điều trị ung thư đặc nhưng vẫn còn rất nhiều thách thức. Chúng tôi cũng đang cố gắng để làm giảm chi phí của phương pháp này và mang đến cơ hội cho nhiều bệnh nhân được sử dụng phương pháp điều trị này.

Hiện tại, tôi đang hợp tác với 1 công ty Ấn Độ và Đại học Pennsylvania cũng đang hợp tác với các bệnh viện ở Costa Rica để làm giảm giá thành của liệu pháp miễn dịch. Thông qua việc hợp tác giữa Đại học Pennsylvania và Vinmec, tôi rất hy vọng hai bên có thể có những hoạt động hợp tác sâu rộng hơn.

Theo ông, khi nào liệu pháp miễn dịch có thể được ứng dụng tại Việt Nam và trên thế giới nói chung?

Như bạn đã biết, 100 năm trước đây, khi có sự xuất hiện của xe ô tô. Lúc đó chúng ta không có trạm sửa xe hay các dịch vụ sửa chữa xe ô tô. Liệu pháp miễn dịch là công nghệ mới, vì thế, muốn công nghệ này phát triển thì chúng ta cần có chiến lược xây dựng cơ sở hạ tầng, chấp nhận tế bào cũng là một trong các phương pháp điều trị, tổ chức đào tạo các cán bộ y tế hiểu và biết cách sử dụng tế bào như một liệu pháp điều trị hiệu quả.

Nhìn chung, liệu pháp miễn dịch là một phương pháp điều trị rất thú vị. Đây là phương pháp có thể chữa trị 1 lần và hiệu quả điều trị kéo dài. Phương pháp này cũng có hiệu quả khác với các phương pháp điều trị bằng thuốc hiện tại.

Vậy đến khi nào liệu pháp miễn dịch mới đáp ứng tiêu chí an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân thấy ung thư không còn là bệnh nguy hiểm nữa?

Điều này phụ thuộc rất nhiều vào việc bệnh nhân có muốn tìm hiểu về liệu pháp miễn dịch không? Kể cả ở Mỹ, chỉ có khoảng 20% bệnh nhân phù hợp với phương pháp này và chấp nhận sử dụng liệu pháp miễn dịch là phương pháp điều trị ung thư. Một phần lý do xuất phát từ việc bệnh nhân sinh sống ở những nơi ít thông tin hoặc chính bác sĩ của họ cũng chưa muốn giới thiệu phương pháp này với bệnh nhân vì vấn đề chi phí và tác dụng phụ của phương pháp.

Cũng chính nhờ lý do này mà tôi rất vui mừng khi được tham gia tọa đàm Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư. Đây cũng là cơ hội để liệu pháp miễn dịch được giới thiệu đến giới y học thế giới và giúp bệnh nhân có nhiều thông tin hơn về phương pháp điều trị mới này.

Tại Việt Nam, nhiều người coi mắc ung thư đồng nghĩa với việc nhận “án tử”, ông có lời nào muốn nhắn nhủ với những bệnh nhân này không?

Những bệnh nhân khi chấp nhận sử dụng liệu pháp miễn dịch đều là những người bệnh đã không đạt được hiệu quả điều trị của các phương pháp điều trị ung thư truyền thống khác. Và đó chính là 1 điểm sáng trong sự nghiệp của tôi. Tôi nhận thấy có nhiều bệnh nhân muốn tìm hiểu về phương pháp này và nhìn thấy sự hồi phục của bệnh nhân khi họ được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch.

Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng, không phải tất cả các bệnh nhân sử dụng liệu pháp miễn dịch đều đạt hiệu quả. Chúng tôi vẫn đang nỗ lực làm việc để tăng hiệu quả điều trị, giảm tác dụng phụ của phương pháp để có thể chữa cho nhiều bệnh nhân nhất có thể.

Ông đánh giá như thế nào về sự phát triển của liệu pháp miễn dịch tại Việt Nam hiện nay?

Tôi không có nhiều thông tin về các số liệu này. Tuy nhiên, trong chuyến công tác với Bệnh viện Vinmec tại Việt Nam, tôi thấy Việt Nam cũng đang trên con đường xây dựng cơ sở vật chất, đào tạo cán bộ y tế và giáo dục thông tin cho người bệnh.

Ở Việt Nam cũng đã có cấy tế bào gốc và liệu pháp miễn dịch cũng tương tự như vậy, cũng là liệu pháp miễn dịch. Việt Nam đã có hệ thống rồi thì cơ hội phát triển sẽ tốt hơn.

Tỷ lệ người trẻ hiện nay mắc ung thư rất cao, thậm chí có không ít người ra đi vì căn bệnh quái ác này. Ông có lời khuyên nào dành cho họ không, về chế độ ăn uống cũng như lối sống sinh hoạt?

Câu hỏi này hơi khó với tôi vì tôi không phải bác sĩ lâm sàng. Nhưng lời khuyên chung thì có đấy, đơn giản chính là những điều như mọi người đã biết: không hút thuốc lá, ăn uống điều độ và tập thể dục thường xuyên.

Các phương pháp chữa trị ung thư hiện tại đều có chi phí rất cao, có những người phải bán nhà, chạy vạy vay nợ khắp nơi để đi chữa bệnh. Các giải pháp chữa trị ung thư sau này có thể giúp đỡ người dân giảm gánh nặng đó không thưa GS.?

Thực tế đúng là các phương pháp điều trị ung thư hiện nay đều rất đắt đỏ nhưng chúng tôi vẫn đang và sẽ cố gắng để giảm chi phí đó xuống bằng cách nghiên cứu, thay đổi các phương pháp khác nhau. Những sản phẩm công nghệ như điện thoại, ô tô khi mới ra đời cũng rất đắt nhưng theo thời gian và dòng phát triển, mọi thứ được tối ưu, chi phí sản xuất cũng giảm xuống và số lượng người có thể tiếp cận chúng trở nên nhiều hơn. Điều trị bệnh cũng tương tự.

Chúng tôi vẫn đang không ngừng nghiên cứu các công nghệ tiến bộ để phục vụ cho công trình nuôi cấy tế bào bên ngoài cơ thể tự động, từ đó rút ngắn thời gian điều trị, giảm chi phí nhân công… Chúng tôi luôn nỗ lực không ngừng nghỉ để có thể đạt được điều này càng sớm càng tốt.

Liệu trong tương lai gần chúng ta có chữa trị được hoàn toàn bệnh ung thư không?

Chúng tôi có một số bệnh nhân đã được điều trị thành công và hiện vẫn sống khỏe mạnh 10, 11 thậm chí 12,5 năm sau khi được điều trị bằng liệu pháp tế bào thụ thể kháng nguyên dạng khảm CAR-T (Chimeric Antigen Receptor T-cell). Họ là bằng chứng sống cho thấy có thể chữa trị hoàn toàn bệnh ung thư.

Tất nhiên, buộc phải thừa nhận là chúng tôi cũng có những bệnh nhân không thích ứng với liệu pháp này. Vì vậy chúng tôi đang tìm cách cải thiện liệu pháp để tiếp cận thêm càng nhiều bệnh nhân càng tốt.

Liệu pháp miễn dịch vẫn còn tồn tại nhiều thách thức, nhưng bản thân tôi không trực tiếp làm việc ở bệnh viện nên hơi khó nói. Nhưng từ những gì tôi quan sát được trong chuyến thăm đầu tiên của mình tới Việt Nam, tôi thấy Việt Nam đã đầu tư rất nhiều vào khoa học, công nghệ, đặc biệt là giáo dục y tế mà ví dụ tiêu biểu nhất là VinUni và bệnh viện Vinmec. Tôi rất mong được hợp tác với các nhà nghiên cứu ở đấy, chắc hẳn đó sẽ là một cuộc hợp tác thú vị.

Cảm ơn GS. vì những chia sẻ này!

Sau rất nhiều chờ đợi, lễ trao giải VinFuture mùa 2 đã chính thức diễn ra, với tâm điểm của chuỗi sự kiện là Lễ trao giải VinFuture 2022 được tổ chức vào tối nay (20/12). Đây là nơi những bộ óc khoa học lỗi lạc nhất và những công trình nghiên cứu đột phá, giúp thế giới phục hồi sau đại dịch và góp phần mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho hàng triệu người, được chính thức vinh danh. .

Cơ cấu giải thưởng VinFuture 2022 vẫn giữ nguyên so với năm ngoái, bao gồm 1 giải Chính (trị giá 3.000.000 USD) và 3 giải Đặc biệt (trị giá 500.000 USD/giải).

Mới đây, chủ nhân của 3 giải Đặc biệt VinFuture 2022 đã chính thức lộ diện:

1. Giải đặc biệt VinFuture 2022 dành cho các nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển:

Giải thưởng được trao cho Tiến sĩ Giáo sư Thalappil Pradeep (Ấn Độ) vì những đóng góp của ông trong hệ thống lọc nước nhiễm asen và kim loại nặng với chi phí thấp, góp phần mang lại nước sạch cho hàng trăm triệu người. ở các khu vực bị ô nhiễm nước trên thế giới.

Giáo sư Thalappil Pradeep phát biểu khi nhận giải: “Tôi rất vinh dự được nhận giải thưởng cao quý này. Tôi khiêm tốn nhận nó vì có rất nhiều đồng nghiệp khác đã từng làm việc với tôi, và tất cả những người đã từng cộng tác với tôi. Đồng thời, tôi biết rằng còn một khoảng cách lớn chúng ta phải vượt qua để mang nước sạch đến cho mọi người.

Tôi hy vọng vinh dự này sẽ giúp tôi thực hiện được ước mơ đó. Cảm ơn bạn vì nơi tôi đã nghiên cứu cho tôi. Cảm ơn gia đình, vợ tôi đã đến đây và luôn sát cánh bên tôi, nhất là những lúc khó khăn, gần như ‘không có ánh sáng trong đường hầm’. Xin cảm ơn Quỹ VFT, Ban Sơ khảo và Ban Giải thưởng. Cảm ơn quê hương đã giúp tôi có mặt ở đây và cảm ơn Việt Nam – đất nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

2. Giải đặc biệt VinFuture 2022 dành cho nhà khoa học nghiên cứu lĩnh vực mới:

Giải đặc biệt được trao cho Dr Demis Hassabis (Anh) và Dr John Jumper (Mỹ) vì công trình tiên phong về hệ thống trí tuệ nhân tạo giải mã protein AlphaFold 2, tạo ra cuộc cách mạng trong lĩnh vực mô hình hóa. cấu trúc protein, thúc đẩy sự phát triển đột phá trong lĩnh vực y sinh, y học và nông nghiệp.

Nói về giải thưởng, Tiến sĩ Demis Hassabis cho biết: “Tiến sĩ John Jumper cũng đã ra Hà Nội nhưng phải về sớm nên tôi xin thay mặt hai bên nhận giải. Ông cũng đã gửi thư với nội dung trao giải .nội dung: Tôi rất vinh dự được nhận giải thưởng này trong lĩnh vực các nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới.Tôi rất tiếc không có mặt hôm nay nhưng rất phấn khởi vì sự phát triển của trí tuệ nhân tạo trong sinh học.Đây là một nỗ lực của tập thể và xin cảm ơn toàn thể tập thể đã làm cho nghiên cứu này thành công.”

3. Giải đặc biệt VinFuture 2022 dành cho nhà khoa học nữ:

Giáo sư Pamela Christine Ronald (Mỹ) được trao giải cho Giáo sư Pamela Chrstine Ronal (Mỹ) vì những đóng góp của bà trong việc phân lập gen Sub1A tạo điều kiện phát triển các giống lúa chịu úng dài ngày. Từ gen lúa Sub1, giáo sư Ronald và cộng sự đã tạo ra giống lúa biến đổi gen sinh trưởng tốt trong điều kiện ngập úng lâu ngày và cho năng suất cao. Đây là nghiên cứu quan trọng không chỉ giúp giải quyết nhu cầu lương thực của hàng trăm triệu người mà còn cung cấp giải pháp bền vững cho những nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu trên toàn thế giới.

Giáo sư chia sẻ khi nhận giải thưởng: “Tôi rất vinh dự và vui mừng khi được nhận giải thưởng này. Tôi xin cảm ơn các nhà khoa học đã có những đóng góp trong hơn 50 năm qua khi nghiên cứu ra giống lúa chịu lũ II. Xin cảm ơn nhóm của những sinh viên đã làm việc trong phòng thí nghiệm với sự nhiệt tình và sáng tạo. Đây là giải thưởng tôn vinh tất cả. Tôi đứng đây nhờ sự dìu dắt của rất nhiều người. Tôi xin cảm ơn gia đình – người đã dành cho tôi tình yêu vô điều kiện và bạn của tôi.

Giải thưởng VinFutue nhấn mạnh tầm quan trọng của công nghệ sinh học trong nông nghiệp để giải quyết một trong những thách thức lớn nhất: làm thế nào để nuôi sống số lượng người ngày càng tăng mà không gây hại cho môi trường. Với giống lúa chống chịu với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, chúng ta thấy nhiều người đang phải sống trong cảnh nghèo đói và hy vọng rằng Giải thưởng sẽ tạo động lực và truyền cảm hứng cho các thế hệ nhà khoa học nữ. Khoa học cần phụ nữ và phụ nữ cần khoa học.”