Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng. Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay.

Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Trong thời đại số, việc phát triển bền vững phụ thuộc nhiều vào khả năng thích nghi và đổi mới của mỗi quốc gia. Một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để đạt được mục tiêu này là xây dựng và phát triển văn hóa số. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh vai trò then chốt của văn hóa số trong việc xây dựng xã hội số và chính phủ số.

Văn hóa số không chỉ đóng vai trò nền tảng mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số. Theo TS Nguyễn Thị Trang, muốn có nền kinh tế số phát triển, phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Văn hóa số giúp định hình cách thức con người tương tác, làm việc và sống trong môi trường số, từ đó thúc đẩy sự phát triển của xã hội và kinh tế.

Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống.

TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. ‘Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng’, chị nói. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.

Trong thời đại số hóa, làng gốm Bát Tràng ven sông Hồng đang chứng kiến sự trở về của nhiều người trẻ nhằm giữ gìn và phát huy truyền thống gốm Việt thông qua mạng xã hội. Thế hệ trẻ tại đây đang nỗ lực kết hợp phương pháp truyền thống với công nghệ hiện đại để đưa gốm Bát Tràng đến gần hơn với công chúng.

Anh Nguyễn Minh Quang, 25 tuổi, là một trong những người trẻ đang làm việc chăm chỉ tại làng gốm Bát Tràng. Anh đã tạo lập một trang fanpage trên Facebook và thường xuyên đăng tải video trên TikTok để giới thiệu và bán các sản phẩm gốm của mình. Qua mạng xã hội, anh Minh Quang đã có thể tiếp cận với khách hàng từ khắp nơi trên thế giới và giới thiệu đến họ những sản phẩm gốm thủ công truyền thống của làng gốm Bát Tràng.

Mỗi ngày, anh Minh Quang không chỉ sản xuất gốm mà còn phải xử lý hình ảnh và cung cấp các sản phẩm kiểu mẫu mới đến khách hàng. Thông qua mạng xã hội, khách hàng có thể cảm nhận được công sức làm ra từng chi tiết nhỏ của sản phẩm và đặt hàng trực tuyến. Điều này đã giúp anh Minh Quang và nhiều người trẻ tại làng gốm Bát Tràng có thể tiếp cận với thị trường quốc tế và tăng cường doanh thu.

Người trẻ quay lại làng nghề không chỉ đơn thuần là giữ nghề theo nghĩa truyền thống mà còn là một sự tiếp biến hiện đại. Bằng tư duy thị trường, họ biết khách hàng cần gì và làm sao để tiếp cận khách hàng thông qua các công cụ mạng xã hội. Việc ghi lại toàn bộ hành trình sáng tạo, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến xử lý men và nung lò, đã giúp người xem hiểu rõ hơn về quá trình công phu phía sau mỗi sản phẩm làm từ gốm.

Nghệ nhân Tô Thanh Sơn, người có khoảng 65 năm trong nghề, nhận định rằng thế hệ trẻ đang làm nghề theo cách rất khác nhưng vẫn trân trọng giá trị của nghề gốm. Ông mừng vì các cháu đã làm được điều mà thế hệ chúng tôi chưa từng nghĩ tới: đưa gốm Bát Tràng ra thế giới… chỉ bằng một cú nhấp chuột.

Trong hành trình gìn giữ và phát triển nghề gốm Bát Tràng, lớp người trẻ đang chứng minh họ không chỉ là người thừa kế mà còn là những người kiến tạo. Họ không “đóng khung” mình trong khuôn mẫu cũ mà mạnh dạn thử nghiệm cái mới, kết nối truyền thống với công nghệ hiện đại. Bằng cách này, họ đang giúp nghề gốm truyền thống trở nên gần gũi và hấp dẫn hơn với công chúng, cũng như mở ra những cơ hội mới cho làng gốm Bát Tràng trong thời đại số hóa.

Thế hệ trẻ tại làng gốm Bát Tràng đang làm việc chăm chỉ để bảo tồn và phát huy di sản gốm Việt. Với sự sáng tạo và đổi mới, họ đang đưa gốm Bát Tràng đến gần hơn với công chúng và giới thiệu vẻ đẹp của gốm thủ công truyền thống đến với thế giới. Qua mạng xã hội, họ đang giúp người xem hiểu rõ hơn về quá trình sản xuất gốm và giá trị của nghề gốm, từ đó tăng cường sự appreciation và ủng hộ đối với sản phẩm gốm thủ công.

Với sự kết hợp giữa phương pháp truyền thống và công nghệ hiện đại, làng gốm Bát Tràng đang trở thành một điểm đến hấp dẫn cho những người yêu thích gốm và muốn tìm hiểu về nghề gốm truyền thống. Thế hệ trẻ tại đây đang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy di sản gốm Việt, cũng như giúp làng gốm Bát Tràng trở thành một biểu tượng của sự sáng tạo và đổi mới trong thời đại số hóa.

Tỉnh đoàn Thái Nguyên tổ chức Diễn đàn thanh niên với xã hội số và tập huấn các đội hình thanh niên tình nguyện hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền điện tử 2 cấp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Sự kiện này diễn ra vào chiều ngày 21/7 tại tỉnh Thái Nguyên, với sự tham gia của hơn 250 đại biểu đại diện cho trên 400.000 thanh niên đến từ các đơn vị Đoàn, Hội trên địa bàn toàn tỉnh. Diễn đàn được kết nối trực tuyến đến điểm cầu các Đoàn xã, phường trên địa bàn tỉnh.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, đồng chí Phạm Thị Thu Hiền, Bí thư Tỉnh đoàn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh nhấn mạnh: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã đặt thanh niên ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người. Thanh niên được xác định là lực lượng tiên phong, đi đầu trong việc đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số đã và đang trở thành những lĩnh vực then chốt, tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống kinh tế – xã hội. Với vai trò là lực lượng tiên phong, tuổi trẻ Thái Nguyên đứng trước những cơ hội để vươn mình trong kỷ nguyên số, song song với đó là những khó khăn, thách thức.

Tại chương trình, Câu lạc bộ thanh niên số tỉnh Thái Nguyên chính thức ra mắt với 20 thành viên là những cán bộ đoàn cốt cán đại diện cho các đoàn viên, thanh niên địa bàn dân cư, thanh niên công chức viên chức, thanh niên lực lực vũ trang, thanh niên nông thôn, công nhân, đô thị, học sinh, sinh viên, giảng viên trẻ. Các thành viên trong Câu lạc bộ sẽ là những hạt nhân tiêu biểu trong triển khai, thực hiện và đẩy mạnh hoạt động “bình dân học vụ số”, hỗ trợ chính quyền 2 cấp hoạt động hiệu quả trong thời gian tới.

Cũng tại Diễn đàn, các đoàn viên, thanh niên đã được chia sẻ những nội dung xoay quanh chủ đề “Thanh niên Thái Nguyên với xã hội số: Cơ hội, thách thức và giải pháp”; đồng thời được tập huấn kỹ năng ứng dụng công nghệ số, AI trong học tập và lao động; hướng dẫn triển khai hỗ trợ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở.

Nhân dịp này, Công ty Mobifone đã trao biển tượng trưng hỗ trợ 100 triệu đồng cho Tỉnh đoàn Thái Nguyên để triển khai xây dựng 2 công trình thanh niên số hóa di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh https://thanhnien.vn/.

Thông qua sự kiện này, Tỉnh đoàn Thái Nguyên hy vọng sẽ tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong việc đẩy mạnh chuyển đổi số và phát huy vai trò của thanh niên trong thời đại công nghệ số. Với những hoạt động thiết thực và ý nghĩa, diễn đàn đã góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho thanh niên, từ đó hỗ trợ hiệu quả cho sự phát triển của tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.

Đồng thời, sự kiện cũng là dịp để các đại biểu, đoàn viên, thanh niên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để tiếp tục推進 công cuộc chuyển đổi số quốc gia https://tuoitre.vn/chuyen-doi-so-quoc-gia.htm.

Thanh niên Thủ đô đã và đang thể hiện vai trò tiên phong trong việc bảo vệ môi trường, lan tỏa lối sống xanh và ứng phó với biến đổi khí hậu. Bằng các hoạt động thiết thực và sáng tạo, họ đã tạo ra những thay đổi tích cực trong cộng đồng, góp phần xây dựng một Hà Nội xanh – sạch – đẹp và bền vững.

Trong những năm gần đây, Đoàn Thanh niên và các nhóm tình nguyện trẻ đã khởi xướng hàng loạt phong trào và chiến dịch vì môi trường. Các chương trình như ‘Ngày Chủ nhật xanh’ và ‘Thanh niên hành động vì khí hậu’ đã thu hút hàng nghìn đoàn viên, sinh viên và người dân tham gia. Mục tiêu của các hoạt động này là nâng cao hiệu quả công tác quản lý trật tự đô thị, trật tự giao thông và vệ sinh môi trường, đồng thời góp phần tạo dựng bộ mặt đô thị văn minh, hiện đại.

Hoạt động của thanh niên Thủ đô không chỉ dừng lại ở các chiến dịch quy mô lớn mà còn thấm nhuần trong từng hành động nhỏ. Tại phường Đống Đa, Đảng ủy – HĐND – UBND – UB MTTQ Việt Nam đã tổ chức Lễ ra quân phát động đợt cao điểm đảm bảo trật tự đô thị, trật tự an toàn giao thông, vệ sinh môi trường. Phong trào thi đua ‘Sáng – Xanh – Sạch – Đẹp’ đã được triển khai trên địa bàn phường, nhận được sự hưởng ứng của nhiều người dân.

Đồng chí Nguyễn Ngọc Việt, Thành ủy viên, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Đống Đa, cho biết mục tiêu xây dựng phường Đống Đa thành phường kiểu mẫu về văn minh đô thị là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Việc chung tay giữ gìn và xây dựng phường Đống Đa văn minh hơn, đẹp hơn cần có sự tham gia của cả hệ thống chính trị và người dân.

Bạn Mai Anh, đại diện đoàn viên phường Đống Đa, chia sẻ rằng thanh niên Thủ đô không chỉ góp phần làm đẹp cảnh quan mà còn tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ, thay đổi nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường. Đây chính là trách nhiệm và cũng là quyền lợi của thế hệ trẻ trong việc gìn giữ một Hà Nội đáng sống.

Qua những hành động thiết thực và sáng tạo, thanh niên Thủ đô đang khẳng định vai trò quan trọng trong phong trào bảo vệ môi trường, từng bước lan tỏa lối sống xanh đến mọi tầng lớp nhân dân. Họ đang trở thành lực lượng tiên phong trong việc xây dựng một Hà Nội bền vững, nơi mà môi trường sống được coi trọng và bảo vệ.