Ngành xây dựng đang đứng trước một thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động môi trường và chủ động hấp thụ, lưu trữ khí carbon dioxide (CO2) từ khí quyển. Với việc tiêu thụ khoảng 32% năng lượng toàn cầu và đóng góp 34% tổng lượng phát thải toàn cầu, ngành này cần đẩy mạnh các biện pháp giảm phát thải để bảo vệ môi trường.
Vật liệu xây dựng phát thải âm, hay còn gọi là vật liệu carbon-negative, đã trở thành một giải pháp hứa hẹn giúp giảm thiểu tác động môi trường của ngành xây dựng. Loại vật liệu này có khả năng hấp thụ và lưu trữ nhiều CO2 hơn lượng phát thải trong suốt vòng đời của chúng. Sự phát triển của vật liệu phát thải âm không chỉ là đổi mới công nghệ đơn thuần mà còn phản ánh áp lực từ thị trường tài chính xanh.
Các báo cáo về môi trường, xã hội và quản lý (ESG) ngày càng chú trọng đến phát thải embodied carbon trong vật liệu xây dựng. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) của Liên minh châu Âu (EU) đang tạo ra động lực cho việc giảm phát thải trong sản xuất xi măng và thép. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc áp dụng vật liệu xây dựng phát thải âm trong ngành xây dựng.
Một số công nghệ vật liệu phát thải âm hiện nay bao gồm công nghệ CCU Concrete (Carbon Capture and Utilization), vật liệu composite mycelium, cát olivine. Công nghệ CCU Concrete tích hợp CO2 được thu giữ vào vật liệu tái chế trong quá trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào vật liệu nguyên sinh và tạo ra dấu chân carbon âm cho các dự án xây dựng bền vững.
Tuy nhiên, vật liệu xây dựng phát thải âm vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể trong quá trình thương mại hóa. Một trong những thách thức chính là chi phí cao, cùng với việc thiếu tiêu chuẩn và định nghĩa thống nhất toàn cầu về vật liệu phát thải âm. Để thúc đẩy sự phát triển của ngành này, các chính phủ cần thiết kế và thực hiện các chính sách khuyến khích phù hợp.
Cơ hội thương mại hóa đang mở ra thông qua các kênh tài chính xanh. Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP FI) ghi nhận sự gia tăng đáng kể trong các cải cách chính sách và quy định trên toàn thế giới, với nhiều quốc gia thiết lập các khung tài chính net-zero. Thị trường CBAM mở rộng cũng tạo động lực đầu tư vào vật liệu carbon-negative.
Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung về biến đổi khí hậu (COP26). Việt Nam cũng đã thiết lập các chương trình quốc gia, bao gồm Chiến lược Tăng trưởng Xanh và một số kế hoạch thực hiện liên quan. Việc cập nhật Đóng góp quốc gia dự kiến (NDC 3.0) vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tích hợp các mục tiêu giảm phát thải carbon trong ngành xây dựng vào chiến lược khí hậu quốc gia.
Trong bối cảnh ngành xây dựng đang đối mặt với thách thức giảm thiểu tác động môi trường, việc phát triển và áp dụng vật liệu xây dựng phát thải âm là một bước tiến quan trọng. Với sự hỗ trợ của chính sách và thị trường tài chính xanh, ngành xây dựng có thể chuyển dịch sang một mô hình phát triển bền vững hơn.